وش اَهتـــے Balochi Names بلوچــــــــی نام و نشـان

شستونی بلوچ

shastuni@gmail.com
بلوچی نام و نشان

8 مارس 2007 ، 17 اسفند 1385

http://balochinames.blogspot.com

در حالیکه 8 مارس به همگی زنان امید رهایی، همبستگی و برابری حقوقی میدهد و همه جا بدرستی از اهمیت این روز و مناسبت نیکوی آن سخن گفته می شود، لازم دانستم که اشاره ای سطحی به برخی از مشکلات زنان بلوچ داشته باشم.

در این شکی نیست که زن بلوچ، سمبل مقاومت، پایداری، وفاداری، زحمت، استقامت، بردباری و محبت است. در این زمینه نمونه های عدیدی در تاریخ این ملت سراغ داریم و به آن می بالیم. اکنون، زمانی رسیده است که ما مردان بلوچ- به دور از تعصب و شعار پردازی- مشکلات و نابریهای زن و مرد بلوچ را درک نموده و تا حد توان نسبت به رفع آنها کوشا باشیم.

پدیده "ستر"

این ناهنجار اجتماعی در حال گسترش است و در بسیاری موارد تا آنجا پیش رفته است که حتی به بهانه "حیا و غیرت"، "محرم و نامحرم"، بسیاری از خواهران، همسران، مادران و دختران ما امکان تکلم، سلام و علیک و آداب معاشرت با مردان بلوچ ندارند. این پدیده تا بدان حد به شکل اغراق آمیزی رشد نموده که حتی خویشاوندان و آشنایان –به استثنای شوهر، برادر، پسر و پدر- حق ندارند بسیاری از زنان بلوچ را ببینند! متاسفانه این بدعت در سالیان اخیر به خاطر برداشت خاصی از مذهب در حال گسترش است. این ناهنجار اجتماعی ربطی به نام و نشان و فرهنگ بلوچی ندارد و حتی بین مردم مسلمان بلوچ معمول نبوده است.

مناسبات اجتماعی خانوادگی و خویشاوندی

آیا هرگز فکر کرده اید که افراد را فقط با نام پدر یا شوهر خطاب میکنند؟ چرا کسی را به نام مادرش نمی شناسند. لابد به ضرب المثل "فرزند مال پدر است" عمل می کنیم. در این میان مادر کاملا و به عمد در آداب و رسوم ما و بسیاری ملل دیگر از قلم افتاده است. در فرمها از نام پدر جویا می شوند، پس نام مادر چی؟

بسیار مشاهده شده است که حتی در ذکر مصیبت و تبریکات نیز، به عمد یا به سهو نامی از زن برده نمی شود. همه به سالونک (شاه داماد) با نام و رسم و افتخار شادباش و تبریک می گویند ولی به ندرت نامی از بانور (عروس) برده میشود. اگر باورتان نمی شود، سری به گاهنامه های بلوچی عزیز خودمان بزنید و می بینید که فقط به واجه ... مبارکباد گفته اند.

در محیط خانواده و روابط گرم و محبت آمیز والدین و فرزندان در بسیاری موارد می بینیم که پدر و مادر همدیگر را با نام خودشان صدا نمی کنند. البته من هیچ تباین، موضوع، مسئله و یا اشکالی فی نفسه در این نمی بینم که مثلا زن یا شوهر همدیگر را چگونه خطاب کنند: پدر بالاچ جان یا مادر مه گل جان و غیره.

در عین حال، آنچه به نظر نویسنده این سطور، شاید خطاب و تفکری تحقیر آمیز و غیر قابل دفاع است این که در مواردی هنوز هم بسیاری از مردان همسر خود را با عناوینی همچون سیه سر، عاجزه (ضعیفه) و زالبول، دوار، لوگی وعورت (در زبان اردو به غلط این عنوان به مفهوم زن به کار برده می شود) غیره خطاب میکنند. شاید برخی از دوستان عزیزم بگویند که کاربرد این عناوین به خودی خود تحقیر زن نباشد و جزو ادبیات و فرهنگ مردم بلوچ و دیگر ملل خطه ایران و نواحی اطراف باشد. به باور من، اگر ما واقعا به مادران، همسران، دختران و خواهرانمان اهمیت و احترام قائلیم و برایشان حقوق قانونی و انسانی برابر می خواهیم، چاره ای نیست که ابتدا بایستی اندیشه ها، برخوردها و باورهای مردسالارانه خودمان را به چالش بگیریم.

تابو و سکوت!

نمی دانم شاید شنیده باشید که حدود یازده سال پیش، یک زن بلوچ جوان به نام زینب بلوچ که مادر 2 فرزند بود، توسط شوهرش مظلومانه به فتل رسید. البته بنا به قوانین کشور محل زیست آنها (سوئد)، قاتل محاکمه شد و گویا پس از چند سال آزاد شده و به کار و زندگی خود برگشته است. سرنوشت قاتل موضوع این نوشته نیست. اینکه قانون و احکام حقوقی تا چه حد عادلانه هستند، نیز موضوع این نوشته مختصر نمی باشد. اما در این میان، جای شگفتی و تاسف است که هیچ جریان سیاسی و غیر سیاسی بلوچ تاکنون کلمه ای در این باره بیان نکرده اند، یا من ندیده ام. زمانیکه همه شعار آزادی و برابری زن ومرد سر میدهند، برایم عجیب است که حتی یکبار نامی از زن مظلوم بلوچ که در غربت به قتل رسید نمی آورند. نمیدانم شاید دلیل آن این بود که شوهر هم بلوچ بود و بایستی سکوت می کردند. به گمان من، کسی که مظلومانه کشته شود، همه از آن کس، در عرف عام و به درستی به نام شهید یاد می کنند. نگارنده این سطور نیز، نام و خاطره شهید زینب بلوچ را گرامی میدارد. امید است، که دیگر بلوچان نیز، صرف نظر از تعلقات و ملاحظات قبیله ای و منطقه ای، این تابو و سکوت را شکسته و نام و خاطره زینب بلوچ را به عرصه فراموشی نسپارند.

ضمنا توجه شما را به برنامه ها و نوشته های پیرامون روز جهانی زن در زاهدان که برگرفته از وبلاگ بانوکانی توار(بانو مژگان نارویی) است جلب می کنم:

http://www.banokanitawar.blogfa.com/post-30.aspx

در پایان، بار دیگر 8 مارس به همه زنان بلوچ شادباش می گویم و دوباره توجه شما را به نوشته ای به عنوان "او منی گوهار" جلب می کنم.

http://balochinames.blogspot.com/2006_07_01_balochinames_archive.html#115394937942138283

بلوچئین گوهاران ! 8 مارچ جنینانی جهانی روچ شمارا وش بات!

8 مارس (17 اسفند) روز جهانی زن خجسته باد!

8 مارچ خواتین کی عالمی دن مبارک هو!

شستونی بلوچ