وش اَهتـــے Balochi Names بلوچــــــــی نام و نشـان

چاچ .... چا چا ماچا....... چیستان

امروز میخواهم توجه شما را به تعدادی چیستان (چاچ) بلوچی جلب نمایم. کلمه بلوچی " چاچ " یا آنچه ما در شهر شستون (سراوان)، منطقه تاریخی دزک و دیگر مناطق سراوان زمین "چاچا ماچا" میگوییم همان مترادف واژه چیستان در زبان پارسی است. ممکن است بسیاری از دوستان عزیزم پرداختن به این موضوع را امری بی اهمیت تلقی نمایند. به عنوان یک بلوچ علاقمند به زبان و فرهنگ بلوچی، به باور من مسئله " چاچ" جزئی از نام و نشان ما و بالتبع بیانگر گوشه ای از دریای بیکران فرهنگ مردم بلوچ است.

در این نوشتار کوتاه، من فقط چند تا از "چاچا ماچا" هایی را که هنوز هم به عنوان خاطرات شیرین کودکی در ذهنم هست برای شما دوستان عزیز می آورم. از خواهران و برادران و دوستان گرامی خواهشمندم که اگر "چاچ" و "چاچا ماچا" و چیستانی در خاطرشان هست برایم ایمیل کنند یا در قسمت نظرات بنویسند تا بقیه عزیزان هم از آنها بهره مند شوند. "چاچ" های بلوچی من به لهجه شستونی / دزکی یا به عبارت امروزی آن به لهجه مرکزی سراوانی نوشته شده اند. شما می توانید "چاچ" های خودتان را به لهجه محلی خودتان برایم ارسال بفرمایید و من آنها را اگر خواسته باشید با نام و لهجه شیرین خودتان در بلوچی نام و نشان به روز میکنم.

ضمنا مینوانید کوچولوهای عزیز را هم در این مهم سرگرم کنید.

این شما و این هم چند "چاچا ماچا" بلوچی به لهجه شستونی. امید است خوشتان بیاید. جواب چاچا ها را در قسمت پایانی این پست، بعد از توضیح انگلیسی و نگارش "چاچ" ها به سبک لاتین چک کنید.

1. چاچا ماچا! گپتی مچاچا؟
2. چاچا ماچا ! کلیگ تنک تنک ... آپان هنک هنک (خنک خنک) ؟
3. چا چا ماچا ! دریگ روپته و شانته .... سیه مارئ تهی وپته؟
4. چا چا ماچا! دو کورا یئیت لبالب .... پنچ مردا رونت سلامت؟
5. چاچا ماچا! ار (شه/ چه/ اچ/ از) آزمانئ دور دئ نپروشیت ... ته دریگی نادئ پروشیت؟
6. چا چا ماچا! سی کچک په چنﮢئ گوشت هله انت؟
7. چاچا ماچا! رﯢت و پدی نیست؟
8. چا چا ماچا! هچ نه رﯢت و پدی هست؟
9. چا چا ماچا! رمه یان واجه ات ساب (حساب) نه بنت؟
10. چاچا ماچا! تنک ﯢ تهارﯢ ... بهایی سی هزارﯢ (30000) ؟
11. چاچا ماچا! تنک ﯢ تهارﯢ... هم تنگئ دگارﯢ ؟ (جوابانا جهل پچارات!)

گل و شات و وژدل و جاندراه به بیت!

شستونی بلوچ

I would like to share some Balochi puzzles or as we called them Balochi Chaach or chaacha-maacha! I can remember that chaacha-maacha’s were quite a fun for Baloch kids in our region. Pleaee note that these "chaach" are in Central Saraawaani (Shastuni/ Dezzaki) dialect. These may be different in other parts of Balochistan. It appears unfortunately that these sweet memories are becoming out of ‘fasion’ and the kids today don’t know them. As a Baloch parent, I believe that we have the obligation to deliver these rich heritage of our language and culture to our children.

Here are some examples. [Please comment or send me your e-mails for more ‘chaach’!

(The beautiy with chaachs are saying the starting phrase of "Chaacha maacha"! Answers are at the end of this posting!... You may guess whilst reading. You may ask your friends, especially very young ones!)

(c=ch)

1. Caaca maaca! gepti mocaaca?

2. Caaca maaca! Kallig tanak tanak... Aapaan honak honak?

3. caaca maaca! Darig ropta o shaanta ... Seyahmaare tahi wapta?

4. Caaca maaca! Do (2) kowra yeit labaa-lab ... Panc marda roat salaamat?

5. Caaca maaca! er (cha) aazmaani doar de, naporshet! Teh darigi naade, porshet!?

6. Caaca maaca! Si (30) kocak pa cond'e gousht hala ent?

7. Caaca maaca! rout o padi ne(st)?

8. Caaca maaca! Hec ca naroat o padi ha(st)?

9. Caaca maaca! Ramayaane waaja et (h)saab nabent?

10. Caaca maacha! Tank o tahaaro, bahaayi(30000)si-hazaaro?

11. Caaca maaca! Tank o tahaaro, ham-tange dagaaro?

[Pleaee note the ending"o" comes with a word means "ent" in singular cases. For instance, "Tank o tahaaro" (it is narrow and dark) is exactly the same as "Tank o tahar ent". I tried to write these in its original Shastuni (Central Saraawaan dialect as I had heard them first. In plural cases, however, we use "ent" like other Balochi dialects. e.g. "Tank o tahaar ent" in Saraawaani's Balochi dialect means "these are narrow and dark")

Enjoy!

Goun neyken waahaagaan,

Shastuni Baloch

Email: shastuni@gmail.com

http://balochinames.blogspot.com

www.balochinames.tk

===

Answers: پاسخ جواب

1. waab (خواب)واب

2. hangur (انگور) هنگور

3. cezhm (camm) چم (چژم/ چشم)

4. pounz o lemp! (دماغ و آب بینی ) پونز و لمپ

5. baankaleink بانکلینک(باقلا)

6. dantaanaan o zobaan دنتان و زبان

7. saaha (saaheg) ساهه (ساهک- سایه)

8. tagerd تگرد (حصیر)

9. estaraan (yaa ke howraan) استاران (ستارگان) – جمبر و هوران (ابرها)

10. topang (tuppak) توپک (تپنگ/ تفنگ)

11. caah (caat) چاه (چات)