۱۳۸۹ فروردین ۱۹, پنجشنبه

 

خانه تکانی بهارگاهی

 
سامان کشی و نقل مکان بلوچی نام و نشان!
با پوزش ازخوانندگان و همراهان عزیز "بلوچی نام و نشان"، به علت یکسری مشکلات فنی مجبوریم سقف خانه را دوباره سازی کنیم. خانه خشت و گلی ما در مقابل بارش نم نم نیز گاهی چکه می کند. پس بیائید با هم به کپر جدید مان دوباره گپی بزنیم و یادی تازه کنیم.
وژنام بات ات!
مئی نوکین لوگئ نام:
   http://balochiname.blogspot.com



۱۳۸۸ بهمن ۲۷, سه‌شنبه

 

بلوچی زبان و کوهنئین پارسی - پهلوی شعر: امین دهواری



مڑھدارین چارؤک و وانؤکاں،

اے شعرا، من چہ واجہ امین دھواری ۓ وبلاگ زرتگ و پہ بلوچی نام و نشان ۓ ھدؤناکاں ادان پدا شنگ کناں۔ واجہ دھواری، چونائیا، بلوچی زبانۓ تھا نؤک باھندین شاعرے، بلے، چو دلۓ پاھار، دلا جل دنت و سؤچ انت و جہ منند بنت۔ امیت انت کہ شما را ھم دوست ببیت والبت اے واجہ ۓ دلبڈیا ضرور بکن ات۔

منا پهل کن ات که من په وتی دلا، نبیسگئ رهبندا بدل کرتگ تا که وانگئ آسانتر و راحت تر به بیت.

وشنام بات ات

شستونی بلوچ

=


عکس مقبره سلطان بابا حاجی دزکی از وبلاگ میراث فرهنگی سراوان که دفتر آن در مرکز شهرستان (شستون) است به عاریت گرفته شده است. منت وارون



شاعر: امین دهواری

http://dehvary.blogfa.com


بلوچی ھربلوچۓ ٹھل و شان انت

بلوچی مۓ شمۓ ماتی زبان انت


بلوچی مۓ شمۓ نام وننگ و

بلوچی مۓ شمۓ نام ونشان انت


بلوچی ھر بلوچۓ ساہ و جان و

بلوچی مۓ شمۓ شھدئیں زبان انت


چہ رؤایرشت بگر تا رؤدراتکا

چہ پھکئیناں کدیمی مۓ زبان انت


مہ دنیایا نگندۓ مٹ و درور

کہ بنگیجی کدیمی پارسیان انت


مہ اے بارہ گوشیت واجہ الفنباین

اوستا، پھلوی، مادۓ میان انت


بلے مرچی چے پش کپتہ زبانا

چو ڈونڈے کپتگ و مورینک وران انت


مہ آس و انگران کپتگ بلوچی

چہ بندر، ریشگانی گؤں سچان انت


چہ چار نئیمگ پرنچگ بوت بلوچی

چو مشکے پٹـیت و آپی رچان انت


عرب، اردو و اوگان دست پہ دستا

دگہ دئیمے مئی پارسی زبان انت


شموشگ بوت چہ مجگا آ بلوچی

زبردستئین زباناں ھؤر بوان انت


بلوچانا چے حالے گپت مروچی

وتی ماتی زبانا دور بوان انت


اۓ وانوگر، آ زانتکارو زبان پول

امین ۓ اے دو گالا شر بزان انت


۔۔۔۔۔۔ (سرجمئین شعرا ماں واجہ امین دھواری ۓ وبلاگا بوان ات)

زورگ بوتہ چہ : سلطان سلاطین اللہ – پیسریگین مریدان سلطان بابا حاجی دزکی

http://dehvary.blogfa.com



۱۳۸۸ آبان ۹, شنبه

 

په:امیت ساهگ

"توانا بود هر که دانا بود"

گرفتاریهای زندگی روزمره مجال اندیشه و توان نوشتار و گفتار را ربوده ؛ و از سوئی فقر و فاقه و دود و اعتیاد و خشونت هم مهر و غنا و فرهنگ را به گوشه ی بینوایان کشانده است. در این راستا، فقط گذر زمان و کورسوی امید به آینده است که ندا میدهد که "سایه امید"ی در این بیابان سوزان مرهم زخم "سوهته دلان" و تشنگان کاروان علم و دانش است.

در این آشفته بازاری که هر روز خبرهای تکراری ملال انگیز به گوش میرسد، خبری خوش نیز یافتم و آن ایجاد صندوقی به نام "امیت ساهگ" که توسط جمعی از دانشگاهیان عزیز بلوچ در جهت یاری به دانشجویان بلوچ شکل گرفته است. برای دست اندرکاران "امیت ساهگ" و دانشجویان و دانش آموختگان و دوستداران فرهنگ و ادب بلوچی آرزوی موفقیت روزافزون می نمایم.

=

چند خط شکسته ای نیز تقدیم عزیزان "امیت ساهگ" می کنم که یقین دارم که آنچه از دل برآید، بر دل نشیند:

دل ۓ پاھــــــار

شستونی بلوچ – 31 اکتوبر 2009 (9 آبان 1388)

دئیـــــــــــــر انت کہ بھـــــــــــار گـــــار انت

لـــــــــــوار ســـــــؤچ و زمیــــــــن وار انت


قلــــــم پروشتـــــــــــــہ و کتاب ســـــــوھتگ

خنجـــــــــــــر و کمان و تـــــــــــیر گوار انت


حاکم ۓ عقـــــــل و محکوم ۓ سما بال کت

جنــــــگ و چــــــــــــــؤپ و دار و آوار انت


نئیــــک و بد، تر و خشکا آس ماں گپتــــــگ

ھؤش چہ ســـــــــرا رپتہ و راج بے سار انت


[بلۓ شاعر گوشتگ کہ

"در نومیدی بسی امید است ۔۔۔ پایان شب سیہ سپید است"]


زانت ۓ کـــــــــاروان دئیم پـــہ منزلا رہ کپت

مھـــــــر و امئیـــــــــــــــــت ۓ اے جار انت


شستـــــــون ۓ دلا "امیت ساھگ" ے یھتگ

بے علــــــم و زانتا مۓ زند، بے کـــــــار انت!


بلوچی نام و نشان

http://balochinames.blogspot.com


۱۳۸۸ فروردین ۲, یکشنبه

 

یھتہ بھــــــار


یھتہ بھــــــار

شستونی بلوچ http://balochinames.blogspot.com














کــوکــو تـــوار و بلبل ماں باگ انت، یھتہ بھــــار

کــوہ و چمــن سبـــــز انت گیابان، یھتہ* بھــــــار


رپت* انت تھـــــاری وسردی، گرم انت پــــــــــدا

پل وگلاب انت، شھــــــــد و شراب، مسکئیں دگـار


بھــار انت و نـــــوروز دشت وگیابان، ھر نئیــمگا

شیر انت و شیلانچ، مال انت و دلوت، تیتوک* ھنــار


ملک ســــــوھت وتبــہ بــوت، دوت مئی ســـــــما

چــرس انت وبنگ انت، تریــاک، ھروئیــــــن ودار


واب ائیـــــں بلۓ ما روچ وشپ، گنگ وگــــــــدام*

گپــــاں کنئیـــں ما دیگرے، بیــگواہ وتی نــــام وتوار


شرمئیـــــں کتہ ناما وتی، لبزو نشـــــان، ملکا وتی

ائـــیش انت مئی اے حال ۓ زار، اؤ مـــــــژدہ وار*


چــم بستگ و گـــوش لؤکہ*، بلے پریات و زار انت

لاپ گژنہ* ودپ تژنہ*، زھرا ورئیں چہ زوم و مــــار


چم کؤر انت اچ ھاک و آس، ماں پوجگلا پاد بڈتـگ

دؤزواہ بیا چم کنجلئیں، مہ پیــکر و درئین گوھــــــار


چست بؤ چہ وابا، دنیا شتگ مـــــــــــــــــاہ ۓ سرا

ما وتا مانپؤشتگ ماں برقعـــــــــــــــــــا لؤگ و دوار


بس کں دگہ جان سستگئیں، دل پرشتــہ و گیں مرتگئیں

ناچاں بزورشستـــــون منی، یھتہ بھار، یھتہ بھــــــــار

=

*دلگوش*

یھتہ: یھتگ، آتکگ

رپت: شت، رفت

تیتوک: ھنارۓ پل یا گل

گنگ وگدام: ھما `گنکدام`،(بزان بے دپ وبے زبان انت کہ پہ شعرۓ خاطرا من تگلئینتگ

مژدہ وار: کسے کہ عادت کرتہ و نلوٹیت پہ وتی دیمرویا کارے بکنت

لؤکہ: کرباس ۓ پل ، پنبہ

تژنہ: تنیگ ، تشنہ

گژنہ: شدیگ، گشنہ، گرسنہ


شستونی بلوچ

یکم فروردین [حمل] 1388

21 مارچ 2009


۱۳۸۷ دی ۳۰, دوشنبه

 

بلوچی مئی وتی نام و نشان انت






نام و نشان بلوچ
شستونی بلوچ
هر ملت یا قوم یا گروهی از مردم دارای خصوصیات ویژه ای همانند زبان و فرهنگ می باشند. چنانچه بخواهیم این گستره را بطور ویژه بیان نمائیم، می توان گفت که گروه متمایزی از مردم، صرف نظر از این که آنان را قوم و یا ملت بنامیم، دارای فرهنگی ویژه با آداب و رسوم، روابط و مناسبات اجتماعی خاص خودشان هستند که طبیعتآ آنها را با مردم، اقوام و ملل دیگر متمایز می سازد. گر چه مقولاتی همچون قوم، ملت، فرهنگ، مناسبات و روابط اجنماعی دارای مفاهیم مختلفی از دید مردم شناسان و جامعه شناسان هستند و چه بسا سیاسیون نیز برداشتهای ویژه خاص خودشان را داشته باشند، نگارنده این سطور آگاهانه ارجحیت خاصی در کاربرد این مفاهیم ندارد و بر این اساس، تلاش من تنها اهمیت مقوله "نام و نامگزاری" در میان ما بلوچان است.
به گمان من، مقوله نام و نامگزاری، بیانگر هویت، اعتماد و بالندگی یک ملت زنده است. یک ملت زنده اساسآ با زبان خود بقا و هستی اش را به هموطنان و جهانیان می نمایاند. نام و نامگزاری هم در این راستا و خواسته یا ناخواسته در پیوندی ناگسستنی با زبان یک مردم زنده تجلی می یابد. در یک نگاه گذرا به راحتی در می یابیم که به همان نسبت که ما – به دلایل گوناگون- فرزندانمان را مسمی به نامهای بلوچی نمی کنیم، بصورت موازی و به تبعیت از آن حتی بصورت ناآگاهانه از گویش به زبان بلوچی هم گریز داشته ایم. "نام" همچون "زبان"، انعکاسی از برداشتها، احساسات، تاریخ، مناسبات و شرایط وجودی یک ملت هست.
مردمی که "بلوچ" نامیده می شوند، در سده های بسیار دور به سرزمینی که "بلوچستان" نامیده می شود آمده و رحل اقامت گزیده اند.پس از گذر اعصار و قرون و شرایط طاقت فرسای جغرافیایی و اجتماعی کماکان به این سرزمین دل بسته اند. سرزمینی که هم اکنون در محدوده مرزبندیهای رسمی ایران، افغانستان و پاکستان قرار دارد، مآوا و مسکن بلوچ است. "بلوچ" با سرزمین "بلوچستان" و با "بلوچی" تعریف می شود. "نام" بلوچی نیز جزئی جدایی ناپذیر از مفهوم گسترده زبان و فرهنگ بلوچی است. بدینصورت است که نمی توان آن را صرفآ یک گزینه اختیاری و سلیقه ای ارزیابی نمود.
مردم بلوچ، همچون دیگر مردمان فلات ایران همچون پارسها، کردها و دیگران دارای آیین زرتشتی (زردشتی – گبر- مجوس) بودند. بسیاری از بلوچان تا همین اواخر از آیین هندو (گور) تبعیت میکردند. علاوه بر این، بسیاری از مردم غیر بلوچ از نواحی دیگر در طی دهه ها و سده های متوالی به این سرزمین کوچیده و ساکن گشته اند و خودشان نیز سرانجام "بلوچ" شده اند. نامهای بلوچی نیز در همین راستای تاریخی به شکل امروزی شان تحول یافته و نسل اندر نسل برای ما به یادگار مانده اند.
بسیاری از نامهای عربی و اسلامی نیز با گرویدن بلوچان به اسلام وارد زبان و فرهنگ بلوچی گشت. پیش از آن، لابد یورش سپاهیان اسکندر مقدونی بی تآثیر نبوده است. هجوم اقوام ترک و مغول به فلات ایران و نواحی نیز بر مفهوم "نام" آثار همیشگی خود را به جای گذاشته است. در دهه های اخیر، تاثیر فرهنگ و زبانهای فارسی و عربی از سوئی و هندی و اردو از سوی دیگر به سرعت اساس "نام" بلوچی را تحت الشعاع قرار داده است.
نزدیک به 20 سال پیش، لیست نسبتآ گسترده ای توسط آقایان ع- شستونی و ر-شستونی تهیه گردید و در طی دهه اخیر در دنیای مجازی انترنت نیز منتشر گردید. در این بین بسیاری از بلوچان علاقمند دیگر نیز در اینجا و آنجا به این مورد پرداختند. حاصل آن سرانجام در فوروم "بلوچی کلچر" و وبلاگ "بلوچی نام و نشان" منعکس یافت. نگارنده این سطوردست تمامی بلوچان و علاقمندان مبحث "نامهای بلوچی" (در داخل و خارج کشور) را که بتوانند در این امر مهم یاریگر باشند به گرمی می فشارد. شما می توانید به لیست اسامی بلوچی در "بلوچی نام و نشان" مراجعه نموده و از آن استفاده کنید. البته مدت زیادی است که در آن تغییری صورت نگرفته است. لیست اسامی به الفبای لاتین است. سعی نگارنده بر آن است که به زودی لیست را مورد بازبینی قرار داده و آن را در کنار نگارش لاتین، به الفبای بلوچی و فارسی هم در اختیار علاقمندان بگذارم.
شستونی بلوچ
دی ماه 1387 برابر با جنوری 2009
بلوچی مئی وتی نام و نشان انت

۱۳۸۷ مرداد ۲۲, سه‌شنبه

 

جـــــوریں ڈکال







جـــــوریں ڈکال










قھــــــــــــرۓ آس سچــــــــــــان انت
ھــــــــر جاہ، سوگ و پرســــــان انت
جــــــورۓ تھلیں درھــــــچ ردان انت
جنگۓ شومــیں تــــوار درشــــان انت
ھشکــــــین ڈکــــــــــال و گیابــان انت
شستـونــی دل کپ و بریــــــــــان انت


وشنــــام بات ات

شستونی بلوچ – بلوچی نام و نشان
http://balochinames.blogspot.com

۱۳۸۷ فروردین ۱, پنجشنبه

 

بهارگاه و مهر



بھــــار گاہ و مھـــــــــــر









زھـــــــرۓ بدل مھـــــــــــــر ودیـــــــگ انت
ســـــــوگۓ بدل جشـــــــــن ودیـــــــگ انت
جـــــــورۓ بدل شـھــــــــــد ودیــــــگ انت
جنگـــــــۓ بدل امـــــــــــن ودیــــــــگ انت
ڈکالــــــــۓ بدل بھـــــــاراں ودیــــــــگ انت
شســـتونی دلــــۓ ارمانـاں ودیـــــــگ انت


امیت انت کھ بھارگاہ و نوروز و نوکین سالۓ ٹیکی اے بہ بنت:

پہ دلپروشتگان امیت
پہ نادراھاں جانوشی
پہ دلسیاھاں دلوشی
پہ بندیگاں آزاتی


وشنام بات ات!
بهارگاه مبارک!

شستونی بلوچ _ بلوچی نام ونشان
http://balochinames.blogspot.com

۱۳۸۶ اسفند ۱۸, شنبه

 

بلوچ جنئین و جھانی جنئینانی رؤچ




بلوچ جنئین و جھانی جنئینانی رؤچ
شستونی بلوچ
8 مارس 2008 ، 17 اسفند 1386
ھنوں یکسد 100 سال انت کہ 8 مارچ جھانی جنئینانی روچۓ نام دیگ بوتہ و اے روچ جنئنانی آزاتی، یکوئی و برابریۓ جوانئین مستاگ انت۔
مئی گوھار، مات، لؤگۓ ھمسر و بلوچ جنئینۓ مھر، وفا، زحمت، اؤپار و بھادری چہ کسا اندئیم نہ انت و بلوچ تاریخا بازئین نمونہ و افتخار بوتہ۔ اے دؤر و زمانا وھد ائیش انت کہ بے ھچ وڑین تعصب و جاھلی حمیتے ما درستان وتی دردانگین پلوچ گوھارانی کمک و مدتا بؤشت این، چیا کہ جنینانی آزاتی و برابری حقیقتا انسانانی برابری انت۔
`ستر` چے انت؟
بلکین 30 سال پیسرا کدی ما وشما سترۓ نام ھم نہ اشکت ات و کسے ھم نہ گواہ نداتت کہ بلوچ جنینا سترے بہ بیت یا نزانان برقع و سیاہ جلے سرا مانپوشگ بہ بیت۔ افسوزۓ گپ ایش انت کہ مروچیگیین بلوچی چاگردا جنین و مردینۓ سلام و علیک و گپ و تران و گند و نند ھم مزنین گناھے زانگ بیت و محرم و نامحرمۓ نیمونا مئی جنینانی حق و حقوق پاد لگاش بیت انت۔ گرانئین گپ ایش انت کہ اے جاھلی رسم و رواجانانا بلوچی روایتۓ نام دیگ بوتہ تا کسے ھم چیزے گشت مہ کنت ۔
سیاد و کومی واجتماعی چاگرد
باریں شما کدی اے جستا چہ وتا کرتہ کہ چیا چک و زھگانا پہ ماتۓ ناما توار نہ کن انت وتھنا آیانا پتۓ نام پر انت و تنتنے سجل و شناسنامہ و فرم کار و کاغذاتا ھم چہ `نام پدر` بزان پتۓ نام جست کن انت و فامیل و ذات و زریاتۓ نامۓ تھا ھم کسے نہ گوشیت کہ مات کۓ انت، چيا کہ `چک چے پت انت!` و درستاں ھم منتگ۔
سور و آروس و دلوشیانی درگتا ھم سالؤنکے جاندراھی ومبارکبادیۓ شعراں الحان بنت و بانورۓ نام ھم گوشگ نہ بیت و دعوتی کارتۓ سرا ھم نبییسگ نہ بیت، چیا کہ `شرم و حیا ۓ خبر انت!`۔
گپ مجن ات خاموش بہ بئیت!
ضرور شما اشکتگ که مئی لهتئ  بلوچ گوھار هنگت ته بیستمی و بیست یکمی سدی مان بلوچستان و در چه بلوچستانا هم هر پئیمین زورانکی و کشت و کوشئ آماچ انت  و تنتن  بیرحمی پیمے وتی  شو و شریک زندگیۓ دستا کوشگ بوتگ ات۔ روزگارۓ تھلئین طنز و حقیقتا بچارت کہ  مئی وتگڑیں روشنفکران و بلوچ سیاستکارین گروہ و سازمانانۓ گؤشا مؤرے ھم نوارت کہ اۓ باریا ھم یک چمشانکے جاھے نہ جاھے نبشتہ بکن انت!
بلوچئین گوهاران ! 8 مارچ جنینانی جهانی روچ شمارا وش بات!
آخر سرا پدا وتی یک کوھنیں پربندے بلوچ گوھارانی سرا ندر کنان۔ امیت انت کہ پسندش بہ بؤت!

او منی گوهار

پہ بلوچ شیرزالان
او منی گوھـــــــــار، او منی گوھـــــــــــار
چمّـــــــــان وتی پچ کن بچــــــــــــــــــــــار
بشکن وتــــــــی براتــــۓ تــــــــــــــــــوار
نیست انت منــــــا بازیـــــــں قــــــــــــــرار
او منی گوھـــــــــار، او منی گوھـــــــــــار
پــــــر چا تو ھستۓ بـــــے تــــــــــــــــوار
بیا منی گوھـــــــار، بؤشت مــئ کنــــــــار
جــــــاہ تئی نہ انت بس مــــــــــــــاں دوار
او منی گوھـــــــــار، او منی گوھـــــــــــار
در بـــــــؤ چہ اے لونجیـــــں تھـــــــــــــار
دیـــــما وتی دستـــــــــان شھــــــــــــــــــار
حقـــــــــــان وتی پجّــــــــاہ بیـــــــــــــــــار
او منی گوھـــــــــار، او منی گوھـــــــــــار
پــــــــــر چا گریـــــــــــــــــــوۓ زار و زار
تــــــــئ دل، من زانان نیست تـــــــــــــلار
بلۓ اے بوت نہ کنت انت تـــئ ســــــــزار*
من الــّماں او منـــــی گوھــــــــــــــــــــــار
دگنیــــــــــا نہ بیت انت یک قــــــــــــــــرار
بلّ بازیــــــــن وتی لـــج و میــــــــــــــــــار
بیـــــــا بؤشت گؤں مــــــردان یک کتـــــار

او منی گوھـــــــــار، او منی گوھــــــــــــار
بیــــــــــا کہ کنیــــــن گوں ھـــــم قـــــــرار
پــاد آ ! کنیـــــن سلّ رسمـــے گـــــــــــــار
پــچ کنیـــــن راھے پہ آ نوکیــــــں دیــــــار
او وارک * منـــــی، او منی گوھـــــــــــــار
شستـــــــــــون ۓ تــواراں گـــوش بــــــدار
استــــــــون جنت انت یک قــــــــــــــــــــرار
تــــــــاں کـــــــــد بنندیــــــن انتظـــــــــــــار؟
شستـــــــــــــونی ، آبان 1368 (نوامبر 1989)

٭ سزار = مراد ھما `سزاوار` انت کہ پرپندۓ خاطرا من پہ `سزار` بدل کرتہ۔
٭ وارک = شستــونی لھجہ ۓ تھا ما `گوھار` ھم گوشین و `وارک` ھم گوشیں۔

۱۳۸۶ اسفند ۱, چهارشنبه

 

بلوچی مئی وتی ماتی زبان انت









عکس: قلعه دزک - 3 کیلومتر چه شهر شستون (سراوان - بلوچستان)

بلوچی مئ وتی ماتی زبان انت

بلوچی مئ وتی نام ونشان انت

21 فبروری ماتی زبانۓ جھانی روچ انت۔ مروچی دنیاۓ درستئن زبانزانت، کواس،زانتکار، پٹ و لوٹ کنؤک و شوھازکار اے المئین حقیقتۓ سرا تپاک انت کھ چکان و زھگانۓ وانگ و زانگ، رشد، ردؤم و دیمروۓ تھا ماتی زبانا مزنئین اثرے ھست۔

اے بازئین بژن و افسؤزۓ گپے انت کھ ھنگت مئ گلزمینا اے حق منگ نبوتگ و روچ مروچی ھم مئ کسانسالئین بچک وجنک چھ وتی ماتی زبان بزان بلوچی ۓ دربرگ، ھئیل کنگ، وانگ و زانگا زبھر و محروم انت۔ البت منا ایرادے نیست انت کھ مۓ پیئما آ ھم اردو یا فارسی اے شیرنئین زبانا وش یات بگرانت، بلے ھر چنت فارسی شیرن ببیت، کدی مئ وتی ماتی زبان، بزان شھدئین بلوچی بوت نھ کنت۔

اگاں مئ بلوچ زھگانا اے مؤہ و امکان ببوتئین کھ بلوچی زبانا ماں وانگجاھان و زانتجاھان بوان انت و پٹ و لؤٹ بکن انت، من دلجمان کھ آیان ماں دگھ رشتھ و درس و کار و بار باز گئیشتر ردؤم کرتگ ات۔ تنتنے بزاں حتا ماں فارسی زبانا ھم ما گئیشتر زانتکار بوتگ اتئین۔ گپ ایش انت کھ فارسی یک زندگئیں زبانے انت و ما را ھم سک پکار انت۔ بلۓ اگان ما بلوچی زبانا نبشتھ مکن ائیں ، موانئیں،گپ مجنئین و کارمرز مکنئین، گڑا نھ چھ بلوچ نامے بیت و نھ چھ بلوچی زبانا۔

ھما وڑا کھ پارسی زبانۓ گنجیئن شعر و ادبیاتا چھ حافظ، مولانا،شاملو و دولت آبادی وانئین و سرمست بئین، ضرورت انت کھ بلوچۓ ملا فاضل، سید ھاشمی ، آزات جمالدینی و مولوی عبدالله روانبد پیشینی ۓ نبشتانکانا ھم سر کچ بؤرئین و وتی ماتی زبانۓ دلگؤشا ھم بدارئیں۔

منا شکےنیست انت کھ فارسی شیر و شکر است، بلے ماتۓ نازئینک و شیرنئین توار منی دل وگؤش انت کھ بلوچی مئ وتی شھدئین زبان انت۔

من پئیکئں [باید انت] اے ھم بگواں:

بلوچی مئ وتی نام و نشان انت بلوچی مئ وتی ماتی زبان انت

شستونی بلوچ [بلوچی نام و نشان]

http://balochinames.blogspot.com


۱۳۸۶ آبان ۳, پنجشنبه

 

معرفی و نقد کتاب


بررسی و نقد کتاب


شستونی بلوچ

Shastuni Baloch

shastuni@gmail.com

http://balochinames.blogspot.com


نگاهی به کتاب "نوشته هایی در باره مبارزات ملی بلوچ در پاکستان:

بروز، ابعاد و پیامدها"

نوشته: جان محمد (دشتی)

چند سال پيش که کتاب واجه جان محمد را خواندم، يک سری يادداشتهايی در باره بلوچانی که در بلوچستان شرقی که اکنون تحت حاکميت پاکستان زندگی می کنند، نوشتم. نوشته را به عنوان يک انشاء در اختيار دانشکده ای که در آن درس می خواندم گذاشتم که در مجله دانشجويان دانشکده نيز منتشر شد. متاسفانه من اکنون به نوشته کامل دسترسی ندارم. به هر رو، بر اساس يادداشتهای جسته و گريخته تصميم گرفتم که يافته ها و معلومات مربوطه را به عنوان بررسی و معرفی کتاب در اختيار علاقمندان و پژوهشگران مسائل بلوچستان بگذارم.

اميد است که خوانندگان وبلاگ نام و نشان بلوچی را اين يادداشت مفيد واقع شود و در باره بلوچستان شرقی دانشمان افزوده گردد. لازم به يادآوری است که اين يادداشت صرفا جهت معرفی يک منبع پژوهشی آکادميکی است و نظرات مطروحه مشخصا از آن نويسنده کتاب- جان محمد- می باشند.

شستونی بلوچ

***

نام کتاب: نوشته هایی در باره مبارزات ملی بلوچ در پاکستان: بروز، ابعاد و پیامدها

Essays on Baloch National Struggle in Pakistan; Emergence Dimensions, Repercussions

نویسنده: جان محمد

Janmahmad

انتشارات: گوشه ی ادب ، کوئته بلوچستان، 1988


Publisher: Goshe-e-Adab ,
Quetta, Balochistan, 1988


"مبارزات ملی بلوچ" اثر جان محمد (گفته می شود که نام کامل او جان محمد دشتی می باشد. او در مقطعی ریاست آکادمی بلوچی را نیز عهده دار بود) احتمالا از معدود کتابهایی است که در آن اطلاعات گسترده ای در باره مبارزات، فرهنگ، زبان و تاریخ مردم بلوچ یافت می شود.

آقای جان محمد زمانی معاونت کمیسیون نهاد استانداری بلوچستان شرقی بوده است و بالتبع بسیاری از اسناد و مدارک دولتی را دیده و همچنین در موارد زیادی به مطالب منتشر شده و منتشر نشده افراد و سازمانهای سیاسی بخش شرقی بلوچستان که اکنون ایالت بلوچستان پاکستان نامیده می شود دسترسی داشته است.

پس از مقدمه کوتاهی در باره بلوچستان و مردم آن، نویسنده کتاب به مقولات "ناسیونالیسم" و "حق تعیین سرنوشت" می پردازد. جان محمد همچنین توضیحاتی در باره شکنندگی مضامینی نظیر "ایدئولوژی پاکستان" و ارتباط آن به مقوله "ملت مسلمان" می دهد. بحث او اساسا بر این مبناست که مسلمانان به ملل مختلفی تعلق دارند. بنا بر این، نمی توان آنها را یک "ملت واحد" نامید. جان محمد اعتقاد راسخ دارد که دولت پاکستان توسط استعمارگران بریتانیایی ایجاد شده که هدف آنها حفظ منافع خودشان در منطقه است.

با وجود اینکه اطلاعات زیادی در کتاب جان محمد وجود دارد، به نظر من، او به مفهوم واقعی کلمه نگارنده مستقلی نیست که این رامی توان از جمله نقاط ضعف او دانست. او بارها به نظرات یکی از رهبران بزرگ بلوچ –غوث بخش بزنجو- می پردازد و در واقع مبلغ و توجیه گر باورهای شادروان بزنجو است. آقای بزنجو از رهبران عمده سیاسی بلوچستان در قرن بیستم بود، اما صرف نظر از دیدگاههای او، یک نویسنده بایستی با یک نگاه انتقاد آمیز و بی طرفانه وقایع تاریخی را بیان کند و به جانبداری احساسی درنغلتد.

جان محمد مشتاقانه از اتحاد شوروی –سابق- و "بلوک سوسیالیستی" یاد می کند و سیاستهای آنان را "پیشرو" و در راستای خدمت به ملل تحت ستم ارزیابی می کند. او همچنین کودتای افغانستان را "انقلاب سوسیالیستی" می نامد. در عین حال بسیار جالب است که وی از بلوک شوروی بخاطر عدم پشتیبانی از مسئله بلوچ گلایه دارد. (لازم به یادآوری است که این کتاب در سال 1985 نوشته شده و در سال 1988 منتشر شده است. در آن زمان بسیاری از گروههای سیاسی و افراد روشنفکر بلوچ از شوروی جانبداری می کردند).

آقای جان محمد تصویر نسبتا وسیعی در باره بلوچان بلوچستان شرقی ارائه می دهد، اما قابل درک است که کتاب او حاوی اطلاعات زیادی در باره بخش غربی بلوچستان در ایران نيست . البته در ابن مورد نمی توان از او خرده گرفت چون موضوع کتابش اساسا بلوچستان شرقی است.

کتاب "نوشته هایی در باره مبارزه ملی بلوچ" آقای جان محمد، بدون شک اثری بسیار ارزنده است که مجموعه خوبی از مراجع و گزیده ای از کتابهای مربوط به بلوچستان را به خواننده معرفی میکند. کتاب او به شیوه مدرنی طراحی شده و بخش "ایندکس" آن به راحتی یاریگر خواننده در یافتن سریع مطالب می باشد. کتاب به زبان انگلیسی نوشته شده است. با این وجود، برای افراد علاقمند به امور بلوچستان، نوشته های جان محمد ضروری است.

شستونی بلوچ

آگوست 2007

بلوچی نام و نشان http://balochinames.blogspot.com


This page is powered by Blogger. Isn't yours?