وش اَهتـــے Balochi Names بلوچــــــــی نام و نشـان

مڑھدارین چارؤک و وانؤکاں،

اے شعرا، من چہ واجہ امین دھواری ۓ وبلاگ زرتگ و پہ بلوچی نام و نشان ۓ ھدؤناکاں ادان پدا شنگ کناں۔ واجہ دھواری، چونائیا، بلوچی زبانۓ تھا نؤک باھندین شاعرے، بلے، چو دلۓ پاھار، دلا جل دنت و سؤچ انت و جہ منند بنت۔ امیت انت کہ شما را ھم دوست ببیت والبت اے واجہ ۓ دلبڈیا ضرور بکن ات۔

منا پهل کن ات که من په وتی دلا، نبیسگئ رهبندا بدل کرتگ تا که وانگئ آسانتر و راحت تر به بیت.

وشنام بات ات

شستونی بلوچ

=

عکس مقبره سلطان بابا حاجی دزکی از وبلاگ میراث فرهنگی سراوان که دفتر آن در مرکز شهرستان (شستون) است به عاریت گرفته شده است. منت وارون

شاعر: امین دهواری

http://dehvary.blogfa.com

بلوچی ھربلوچۓ ٹھل و شان انت

بلوچی مۓ شمۓ ماتی زبان انت

بلوچی مۓ شمۓ نام وننگ و

بلوچی مۓ شمۓ نام ونشان انت

بلوچی ھر بلوچۓ ساہ و جان و

بلوچی مۓ شمۓ شھدئیں زبان انت

چہ رؤایرشت بگر تا رؤدراتکا

چہ پھکئیناں کدیمی مۓ زبان انت

مہ دنیایا نگندۓ مٹ و درور

کہ بنگیجی کدیمی پارسیان انت

مہ اے بارہ گوشیت واجہ الفنباین

اوستا، پھلوی، مادۓ میان انت

بلے مرچی چے پش کپتہ زبانا

چو ڈونڈے کپتگ و مورینک وران انت

مہ آس و انگران کپتگ بلوچی

چہ بندر، ریشگانی گؤں سچان انت

چہ چار نئیمگ پرنچگ بوت بلوچی

چو مشکے پٹـیت و آپی رچان انت

عرب، اردو و اوگان دست پہ دستا

دگہ دئیمے مئی پارسی زبان انت

شموشگ بوت چہ مجگا آ بلوچی

زبردستئین زباناں ھؤر بوان انت

بلوچانا چے حالے گپت مروچی

وتی ماتی زبانا دور بوان انت

اۓ وانوگر، آ زانتکارو زبان پول

امین ۓ اے دو گالا شر بزان انت

۔۔۔۔۔۔ (سرجمئین شعرا ماں واجہ امین دھواری ۓ وبلاگا بوان ات)

زورگ بوتہ چہ : سلطان سلاطین اللہ – پیسریگین مریدان سلطان بابا حاجی دزکی

http://dehvary.blogfa.com

# posted by شسـتــــونی @ سه‌شنبه, بهمن ۲۷, ۱۳۸۸ 7 comments شمئی گپ

گرفتاریهای زندگی روزمره مجال اندیشه و توان نوشتار و گفتار را ربوده ؛ و از سوئی فقر و فاقه و دود و اعتیاد و خشونت هم مهر و غنا و فرهنگ را به گوشه ی بینوایان کشانده است. در این راستا، فقط گذر زمان و کورسوی امید به آینده است که ندا میدهد که "سایه امید"ی در این بیابان سوزان مرهم زخم "سوهته دلان" و تشنگان کاروان علم و دانش است.

در این آشفته بازاری که هر روز خبرهای تکراری ملال انگیز به گوش میرسد، خبری خوش نیز یافتم و آن ایجاد صندوقی به نام "امیت ساهگ" که توسط جمعی از دانشگاهیان عزیز بلوچ در جهت یاری به دانشجویان بلوچ شکل گرفته است. برای دست اندرکاران "امیت ساهگ" و دانشجویان و دانش آموختگان و دوستداران فرهنگ و ادب بلوچی آرزوی موفقیت روزافزون می نمایم.

=

چند خط شکسته ای نیز تقدیم عزیزان "امیت ساهگ" می کنم که یقین دارم که آنچه از دل برآید، بر دل نشیند:

دل ۓ پاھــــــار

شستونی بلوچ – 31 اکتوبر 2009 (9 آبان 1388)

دئیـــــــــــــر انت کہ بھـــــــــــار گـــــار انت

لـــــــــــوار ســـــــؤچ و زمیــــــــن وار انت

قلــــــم پروشتـــــــــــــہ و کتاب ســـــــوھتگ

خنجـــــــــــــر و کمان و تـــــــــــیر گوار انت

حاکم ۓ عقـــــــل و محکوم ۓ سما بال کت

جنــــــگ و چــــــــــــــؤپ و دار و آوار انت

نئیــــک و بد، تر و خشکا آس ماں گپتــــــگ

ھؤش چہ ســـــــــرا رپتہ و راج بے سار انت

[بلۓ شاعر گوشتگ کہ

"در نومیدی بسی امید است ۔۔۔ پایان شب سیہ سپید است"]

زانت ۓ کـــــــــاروان دئیم پـــہ منزلا رہ کپت

مھـــــــر و امئیـــــــــــــــــت ۓ اے جار انت

شستـــــــون ۓ دلا "امیت ساھگ" ے یھتگ

بے علــــــم و زانتا مۓ زند، بے کـــــــار انت!

بلوچی نام و نشان

http://balochinames.blogspot.com

# posted by شسـتــــونی @ شنبه, آبان ۰۹, ۱۳۸۸ 31 comments شمئی گپ

یھتہ بھــــــار

شستونی بلوچ http://balochinames.blogspot.com

کــوکــو تـــوار و بلبل ماں باگ انت، یھتہ بھــــار

کــوہ و چمــن سبـــــز انت گیابان، یھتہ* بھــــــار

رپت* انت تھـــــاری وسردی، گرم انت پــــــــــدا

پل وگلاب انت، شھــــــــد و شراب، مسکئیں دگـار

بھــار انت و نـــــوروز دشت وگیابان، ھر نئیــمگا

شیر انت و شیلانچ، مال انت و دلوت، تیتوک* ھنــار

ملک ســــــوھت وتبــہ بــوت، دوت مئی ســـــــما

چــرس انت وبنگ انت، تریــاک، ھروئیــــــن ودار

واب ائیـــــں بلۓ ما روچ وشپ، گنگ وگــــــــدام*

گپــــاں کنئیـــں ما دیگرے، بیــگواہ وتی نــــام وتوار

شرمئیـــــں کتہ ناما وتی، لبزو نشـــــان، ملکا وتی

ائـــیش انت مئی اے حال ۓ زار، اؤ مـــــــژدہ وار*

چــم بستگ و گـــوش لؤکہ*، بلے پریات و زار انت

لاپ گژنہ* ودپ تژنہ*، زھرا ورئیں چہ زوم و مــــار

چم کؤر انت اچ ھاک و آس، ماں پوجگلا پاد بڈتـگ

دؤزواہ بیا چم کنجلئیں، مہ پیــکر و درئین گوھــــــار

چست بؤ چہ وابا، دنیا شتگ مـــــــــــــــــاہ ۓ سرا

ما وتا مانپؤشتگ ماں برقعـــــــــــــــــــا لؤگ و دوار

بس کں دگہ جان سستگئیں، دل پرشتــہ و گیں مرتگئیں

ناچاں بزورشستـــــون منی، یھتہ بھار، یھتہ بھــــــــار

=

*دلگوش*

یھتہ: یھتگ، آتکگ

رپت: شت، رفت

تیتوک: ھنارۓ پل یا گل

گنگ وگدام: ھما `گنکدام`،(بزان بے دپ وبے زبان انت کہ پہ شعرۓ خاطرا من تگلئینتگ

مژدہ وار: کسے کہ عادت کرتہ و نلوٹیت پہ وتی دیمرویا کارے بکنت

لؤکہ: کرباس ۓ پل ، پنبہ

تژنہ: تنیگ ، تشنہ

گژنہ: شدیگ، گشنہ، گرسنہ

شستونی بلوچ

یکم فروردین [حمل] 1388

21 مارچ 2009

# posted by شسـتــــونی @ یکشنبه, فروردین ۰۲, ۱۳۸۸ 21 comments شمئی گپ

عکس: قلعه دزک - 3 کیلومتر چه شهر شستون (سراوان - بلوچستان)

بلوچی مئ وتی ماتی زبان انت

بلوچی مئ وتی نام ونشان انت

21 فبروری ماتی زبانۓ جھانی روچ انت۔ مروچی دنیاۓ درستئن زبانزانت، کواس،زانتکار، پٹ و لوٹ کنؤک و شوھازکار اے المئین حقیقتۓ سرا تپاک انت کھ چکان و زھگانۓ وانگ و زانگ، رشد، ردؤم و دیمروۓ تھا ماتی زبانا مزنئین اثرے ھست۔

اے بازئین بژن و افسؤزۓ گپے انت کھ ھنگت مئ گلزمینا اے حق منگ نبوتگ و روچ مروچی ھم مئ کسانسالئین بچک وجنک چھ وتی ماتی زبان بزان بلوچی ۓ دربرگ، ھئیل کنگ، وانگ و زانگا زبھر و محروم انت۔ البت منا ایرادے نیست انت کھ مۓ پیئما آ ھم اردو یا فارسی اے شیرنئین زبانا وش یات بگرانت، بلے ھر چنت فارسی شیرن ببیت، کدی مئ وتی ماتی زبان، بزان شھدئین بلوچی بوت نھ کنت۔

اگاں مئ بلوچ زھگانا اے مؤہ و امکان ببوتئین کھ بلوچی زبانا ماں وانگجاھان و زانتجاھان بوان انت و پٹ و لؤٹ بکن انت، من دلجمان کھ آیان ماں دگھ رشتھ و درس و کار و بار باز گئیشتر ردؤم کرتگ ات۔ تنتنے بزاں حتا ماں فارسی زبانا ھم ما گئیشتر زانتکار بوتگ اتئین۔ گپ ایش انت کھ فارسی یک زندگئیں زبانے انت و ما را ھم سک پکار انت۔ بلۓ اگان ما بلوچی زبانا نبشتھ مکن ائیں ، موانئیں،گپ مجنئین و کارمرز مکنئین، گڑا نھ چھ بلوچ نامے بیت و نھ چھ بلوچی زبانا۔

ھما وڑا کھ پارسی زبانۓ گنجیئن شعر و ادبیاتا چھ حافظ، مولانا،شاملو و دولت آبادی وانئین و سرمست بئین، ضرورت انت کھ بلوچۓ ملا فاضل، سید ھاشمی ، آزات جمالدینی و مولوی عبدالله روانبد پیشینی ۓ نبشتانکانا ھم سر کچ بؤرئین و وتی ماتی زبانۓ دلگؤشا ھم بدارئیں۔

منا شکےنیست انت کھ فارسی شیر و شکر است، بلے ماتۓ نازئینک و شیرنئین توار منی دل وگؤش انت کھ بلوچی مئ وتی شھدئین زبان انت۔

من پئیکئں [باید انت] اے ھم بگواں:

بلوچی مئ وتی نام و نشان انت بلوچی مئ وتی ماتی زبان انت

شستونی بلوچ [بلوچی نام و نشان]

http://balochinames.blogspot.com

# posted by شسـتــــونی @ چهارشنبه, اسفند ۰۱, ۱۳۸۶ 5 comments شمئی گپ

بررسی و نقد کتاب

شستونی بلوچ

Shastuni Baloch

shastuni@gmail.com

http://balochinames.blogspot.com

نگاهی به کتاب "نوشته هایی در باره مبارزات ملی بلوچ در پاکستان:

بروز، ابعاد و پیامدها"

نوشته: جان محمد (دشتی)

چند سال پيش که کتاب واجه جان محمد را خواندم، يک سری يادداشتهايی در باره بلوچانی که در بلوچستان شرقی که اکنون تحت حاکميت پاکستان زندگی می کنند، نوشتم. نوشته را به عنوان يک انشاء در اختيار دانشکده ای که در آن درس می خواندم گذاشتم که در مجله دانشجويان دانشکده نيز منتشر شد. متاسفانه من اکنون به نوشته کامل دسترسی ندارم. به هر رو، بر اساس يادداشتهای جسته و گريخته تصميم گرفتم که يافته ها و معلومات مربوطه را به عنوان بررسی و معرفی کتاب در اختيار علاقمندان و پژوهشگران مسائل بلوچستان بگذارم.

اميد است که خوانندگان وبلاگ نام و نشان بلوچی را اين يادداشت مفيد واقع شود و در باره بلوچستان شرقی دانشمان افزوده گردد. لازم به يادآوری است که اين يادداشت صرفا جهت معرفی يک منبع پژوهشی آکادميکی است و نظرات مطروحه مشخصا از آن نويسنده کتاب- جان محمد- می باشند.

شستونی بلوچ

***

نام کتاب: نوشته هایی در باره مبارزات ملی بلوچ در پاکستان: بروز، ابعاد و پیامدها

Essays on Baloch National Struggle in Pakistan; Emergence Dimensions, Repercussions

نویسنده: جان محمد

Janmahmad

انتشارات: گوشه ی ادب ، کوئته بلوچستان، 1988

Publisher: Goshe-e-Adab , Quetta, Balochistan, 1988

"مبارزات ملی بلوچ" اثر جان محمد (گفته می شود که نام کامل او جان محمد دشتی می باشد. او در مقطعی ریاست آکادمی بلوچی را نیز عهده دار بود) احتمالا از معدود کتابهایی است که در آن اطلاعات گسترده ای در باره مبارزات، فرهنگ، زبان و تاریخ مردم بلوچ یافت می شود.

آقای جان محمد زمانی معاونت کمیسیون نهاد استانداری بلوچستان شرقی بوده است و بالتبع بسیاری از اسناد و مدارک دولتی را دیده و همچنین در موارد زیادی به مطالب منتشر شده و منتشر نشده افراد و سازمانهای سیاسی بخش شرقی بلوچستان که اکنون ایالت بلوچستان پاکستان نامیده می شود دسترسی داشته است.

پس از مقدمه کوتاهی در باره بلوچستان و مردم آن، نویسنده کتاب به مقولات "ناسیونالیسم" و "حق تعیین سرنوشت" می پردازد. جان محمد همچنین توضیحاتی در باره شکنندگی مضامینی نظیر "ایدئولوژی پاکستان" و ارتباط آن به مقوله "ملت مسلمان" می دهد. بحث او اساسا بر این مبناست که مسلمانان به ملل مختلفی تعلق دارند. بنا بر این، نمی توان آنها را یک "ملت واحد" نامید. جان محمد اعتقاد راسخ دارد که دولت پاکستان توسط استعمارگران بریتانیایی ایجاد شده که هدف آنها حفظ منافع خودشان در منطقه است.

با وجود اینکه اطلاعات زیادی در کتاب جان محمد وجود دارد، به نظر من، او به مفهوم واقعی کلمه نگارنده مستقلی نیست که این رامی توان از جمله نقاط ضعف او دانست. او بارها به نظرات یکی از رهبران بزرگ بلوچ –غوث بخش بزنجو- می پردازد و در واقع مبلغ و توجیه گر باورهای شادروان بزنجو است. آقای بزنجو از رهبران عمده سیاسی بلوچستان در قرن بیستم بود، اما صرف نظر از دیدگاههای او، یک نویسنده بایستی با یک نگاه انتقاد آمیز و بی طرفانه وقایع تاریخی را بیان کند و به جانبداری احساسی درنغلتد.

جان محمد مشتاقانه از اتحاد شوروی –سابق- و "بلوک سوسیالیستی" یاد می کند و سیاستهای آنان را "پیشرو" و در راستای خدمت به ملل تحت ستم ارزیابی می کند. او همچنین کودتای افغانستان را "انقلاب سوسیالیستی" می نامد. در عین حال بسیار جالب است که وی از بلوک شوروی بخاطر عدم پشتیبانی از مسئله بلوچ گلایه دارد. (لازم به یادآوری است که این کتاب در سال 1985 نوشته شده و در سال 1988 منتشر شده است. در آن زمان بسیاری از گروههای سیاسی و افراد روشنفکر بلوچ از شوروی جانبداری می کردند).

آقای جان محمد تصویر نسبتا وسیعی در باره بلوچان بلوچستان شرقی ارائه می دهد، اما قابل درک است که کتاب او حاوی اطلاعات زیادی در باره بخش غربی بلوچستان در ایران نيست . البته در ابن مورد نمی توان از او خرده گرفت چون موضوع کتابش اساسا بلوچستان شرقی است.

کتاب "نوشته هایی در باره مبارزه ملی بلوچ" آقای جان محمد، بدون شک اثری بسیار ارزنده است که مجموعه خوبی از مراجع و گزیده ای از کتابهای مربوط به بلوچستان را به خواننده معرفی میکند. کتاب او به شیوه مدرنی طراحی شده و بخش "ایندکس" آن به راحتی یاریگر خواننده در یافتن سریع مطالب می باشد. کتاب به زبان انگلیسی نوشته شده است. با این وجود، برای افراد علاقمند به امور بلوچستان، نوشته های جان محمد ضروری است.

شستونی بلوچ

آگوست 2007

بلوچی نام و نشان http://balochinames.blogspot.com

# posted by شسـتــــونی @ پنجشنبه, آبان ۰۳, ۱۳۸۶ 13 comments شمئی گپ