۱۳۸۷ دی ۳۰, دوشنبه
بلوچی مئی وتی نام و نشان انت
نام و نشان بلوچ
شستونی بلوچ
هر ملت یا قوم یا گروهی از مردم دارای خصوصیات ویژه ای همانند زبان و فرهنگ می باشند. چنانچه بخواهیم این گستره را بطور ویژه بیان نمائیم، می توان گفت که گروه متمایزی از مردم، صرف نظر از این که آنان را قوم و یا ملت بنامیم، دارای فرهنگی ویژه با آداب و رسوم، روابط و مناسبات اجتماعی خاص خودشان هستند که طبیعتآ آنها را با مردم، اقوام و ملل دیگر متمایز می سازد. گر چه مقولاتی همچون قوم، ملت، فرهنگ، مناسبات و روابط اجنماعی دارای مفاهیم مختلفی از دید مردم شناسان و جامعه شناسان هستند و چه بسا سیاسیون نیز برداشتهای ویژه خاص خودشان را داشته باشند، نگارنده این سطور آگاهانه ارجحیت خاصی در کاربرد این مفاهیم ندارد و بر این اساس، تلاش من تنها اهمیت مقوله "نام و نامگزاری" در میان ما بلوچان است.
به گمان من، مقوله نام و نامگزاری، بیانگر هویت، اعتماد و بالندگی یک ملت زنده است. یک ملت زنده اساسآ با زبان خود بقا و هستی اش را به هموطنان و جهانیان می نمایاند. نام و نامگزاری هم در این راستا و خواسته یا ناخواسته در پیوندی ناگسستنی با زبان یک مردم زنده تجلی می یابد. در یک نگاه گذرا به راحتی در می یابیم که به همان نسبت که ما – به دلایل گوناگون- فرزندانمان را مسمی به نامهای بلوچی نمی کنیم، بصورت موازی و به تبعیت از آن حتی بصورت ناآگاهانه از گویش به زبان بلوچی هم گریز داشته ایم. "نام" همچون "زبان"، انعکاسی از برداشتها، احساسات، تاریخ، مناسبات و شرایط وجودی یک ملت هست.
مردمی که "بلوچ" نامیده می شوند، در سده های بسیار دور به سرزمینی که "بلوچستان" نامیده می شود آمده و رحل اقامت گزیده اند.پس از گذر اعصار و قرون و شرایط طاقت فرسای جغرافیایی و اجتماعی کماکان به این سرزمین دل بسته اند. سرزمینی که هم اکنون در محدوده مرزبندیهای رسمی ایران، افغانستان و پاکستان قرار دارد، مآوا و مسکن بلوچ است. "بلوچ" با سرزمین "بلوچستان" و با "بلوچی" تعریف می شود. "نام" بلوچی نیز جزئی جدایی ناپذیر از مفهوم گسترده زبان و فرهنگ بلوچی است. بدینصورت است که نمی توان آن را صرفآ یک گزینه اختیاری و سلیقه ای ارزیابی نمود.
مردم بلوچ، همچون دیگر مردمان فلات ایران همچون پارسها، کردها و دیگران دارای آیین زرتشتی (زردشتی – گبر- مجوس) بودند. بسیاری از بلوچان تا همین اواخر از آیین هندو (گور) تبعیت میکردند. علاوه بر این، بسیاری از مردم غیر بلوچ از نواحی دیگر در طی دهه ها و سده های متوالی به این سرزمین کوچیده و ساکن گشته اند و خودشان نیز سرانجام "بلوچ" شده اند. نامهای بلوچی نیز در همین راستای تاریخی به شکل امروزی شان تحول یافته و نسل اندر نسل برای ما به یادگار مانده اند.
بسیاری از نامهای عربی و اسلامی نیز با گرویدن بلوچان به اسلام وارد زبان و فرهنگ بلوچی گشت. پیش از آن، لابد یورش سپاهیان اسکندر مقدونی بی تآثیر نبوده است. هجوم اقوام ترک و مغول به فلات ایران و نواحی نیز بر مفهوم "نام" آثار همیشگی خود را به جای گذاشته است. در دهه های اخیر، تاثیر فرهنگ و زبانهای فارسی و عربی از سوئی و هندی و اردو از سوی دیگر به سرعت اساس "نام" بلوچی را تحت الشعاع قرار داده است.
نزدیک به 20 سال پیش، لیست نسبتآ گسترده ای توسط آقایان ع- شستونی و ر-شستونی تهیه گردید و در طی دهه اخیر در دنیای مجازی انترنت نیز منتشر گردید. در این بین بسیاری از بلوچان علاقمند دیگر نیز در اینجا و آنجا به این مورد پرداختند. حاصل آن سرانجام در فوروم "بلوچی کلچر" و وبلاگ "بلوچی نام و نشان" منعکس یافت. نگارنده این سطوردست تمامی بلوچان و علاقمندان مبحث "نامهای بلوچی" (در داخل و خارج کشور) را که بتوانند در این امر مهم یاریگر باشند به گرمی می فشارد. شما می توانید به لیست اسامی بلوچی در "بلوچی نام و نشان" مراجعه نموده و از آن استفاده کنید. البته مدت زیادی است که در آن تغییری صورت نگرفته است. لیست اسامی به الفبای لاتین است. سعی نگارنده بر آن است که به زودی لیست را مورد بازبینی قرار داده و آن را در کنار نگارش لاتین، به الفبای بلوچی و فارسی هم در اختیار علاقمندان بگذارم.
شستونی بلوچ
دی ماه 1387 برابر با جنوری 2009
بلوچی مئی وتی نام و نشان انت
